بسیاری هنوز به اشتباه تصور می‌کنند که دندان‌های شیری چون به‌زودی جای خود را به دندان‌های دایمی خواهند داد، اهمیت چندانی ندارند.

این دندان‌ها زمانی که در دهان هستند، وظایف اساسی از قبیل حفظ فضای لازم برای رویش دندان‌های دایمی، کمک به رشد و تکامل صورت، جویدن و هضم غذا، و بیان صحیح حروف در کودک را به عهده دارد و بی‌توجهی باعث ایجاد مشکلات در دندان‌های دائمی و شکل و بافت صورت خواهد گردید.

باید توجه داشت که هرگونه اتفاق نامعمول مانند آغاز رویش دندان دایمی جانشین پیش از افتادن دندان شیری؛ نیفتادن دندان شیری پس از زمان معمول؛ درد دندان شیری؛ نیاز به کشیدن؛ می‌بایست با دندان‌پزشک در میان گذاشته شود.

ضربه شدید به دندان های شیری (بر اثر بازی کودکان یا …) و شکستن یا لق شدن آن ها، موضوع مهمی است و ممکن است باعث آسیب به دندان های دائمی گردد. با مراجعه به دندان پزشک و گرفتن عکس رادیولوژی، وضعیت رویش دندان دائمی جانشین و دندان های مجاور را بررسی و کنترل کنید.

رعایت بهداشت

کودکان زیر شش سال برای مسواک زدن به کمک بزرگ‌تر ها نیاز دارند.

استفاده از نخ دندان به‌دلیل فاصله دار بودن دندان کودکان معمولا لازم نیست. اما اگر فاصله نداشته باشند، باید از نخ دندان استفاده شود.

استفاده از خمیردندان‌های مخصوص کودکان که طعم و شکل بهتری دارند ابزار تشویقی خوبی برای بچه‌هاست. قطره‌ها و شربت‌هایی که کودکان استفاده می‌کنند، ممکن است باعث تغییر رنگ دندان شود. پس از استفاده از این دارو ها، سطح دندان را با دستمال تمیز مرطوب به‌دقت پاک کنید و دهان کودک را بشوئید.

در سنین کودکی و نوجوانی، ایجاد عادت‌های مناسب رعایت بهداشت دهان و دندان، رسیده‌گی و اقدامات پیش‌گیرانه و درمانی، موثرترین روش داشتن دندان‌های سالم خواهد بود.

زمان رویش دندان ها

همه بیست دندان شیری معمولا تا سه سالگی می رویند.

از سه سالگی تا شش سالگی، دندان های شیری، تغییر خاصی نمی کنند. اما ممکن است اولین پوسیدگی های دندان در این دوره رخ دهد.

ممکن است عادت های کودک مانند مکیدن انگشت و پستانک که تا این دوره ادامه پیدا کرده، باعث ایجاد فاصله بین دندان های قدامی و حتا تغییر در فرم صورت و رابطه دندان ها شود. ترک این عادت ها و نیز عادت به مسواک زدن، در این مرحله مهم است.

زمان رویش اولین دندان شیری حدود شش ماهگی می‌باشد.

از حدود پنج و نیم سالگی تا دوازده سالگی به‌تدریج دندان‌های شیری لق می‌شوند و می‌افتند و معمولا دو تا شش ماه پس از افتادن هر دندان شیری، دندان دایمی جانشین رویش می‌یابد.

در حدود شش سالگی، اولین دندان آسیاب دائمی، در پشت دندان های شیری می روید. که بسیاری از والدین آن را با دندان شیری اشتباه می گیرند. معمولا اولین پوسیدگی دندان های دائمی نیز به دلیل همین اشتباه و بی اهمیت شمردن، در دندان های آسیاب اول رخ می دهد!

از ویژگی های این دوره، وجود هم زمان دندان های شیری و دائمی در دهان است که والدین می بایست به دقت فرآیند و زمان ریختن دندان های شیری و رویش دندان های دائمی را کنترل کنند.

بعد از دوازده سالگی، نباید هیچ دندان شیری در دهان باقی بماند. و بیست و هشت دندان دائمی می رویند.

مشکلات رویش دندان های شیری و دائمی

رویش دندان دائمی قبل از افتادن دندان شیری روی آن

فرآیند لق شدن دندان شیری و رویش دندان دائمی به این شکل است که دندان دائمی، در هنگام رویش، به ریشه دندان شیری که درست در روی آن قراردارد فشار می آورد و این فشار رفته رفته باعث خورده شدن ریشه دندان شیری می شود. تا حدی که دندان شیری بی ریشه شود. در این حالت دندان شیری لق می شود و می افتد. به شکلی که اگر دندان افتاده کودکان را ببینیم، تصور می کنیم بی ریشه هستند.

اگر دندان دائمی به عللی در مسیر اصلی خود نباشد، دندان دائمی در جایی غیر از جای اصلی خود می روید و دندان شیری نیز در جای خود باقی می ماند.

در این طورت، می بایست به دندان پزشک مراجعه کرد و دندان شیری را کشید. دندان هایی که کج در می آیند، در صورتی که به موقع تشخیص داده شود، به مرور جای اصلی خود بر خواهد گشت. در این مورد، می توان از کودک خواست که در مواقع مختلف با زبان از پشت به دندان کج در آمده فشار بیاورد. این اقدام در اصلاح موقعیت دندان موثر است. اما در صورتی که این اختلال در رویش دیر تشخیص داده شود یا در موارد خاص ممکن است خود به خود اصلاح نشود و نیاز به اورتودنسی داشته باشد.

نیفتادن دندان های شیری

لازم است بعد از دوازده سالگی، وضعیت افتادن دندانهای شیری کودکان را بررسی کرد. کج بودن مسیر دندان جانشین و از بین نرفتن ریشه دندان شیری باعث می شود دندان شیری نیفتد.

ممکن است جوانه یک دندان دائمی به دلایل مختلف اصلا در دهان موجود نباشد. نبود دندان دائمی جانشین باعث می شود که دندان شیری نیفتد. برای کشیدن دندان شیری که احیانا تا این سن باقی مانده، بررسی و احتیاط لازم به عمل آورید. ممکن است دلیل آن نبود دندان دائمی جانشین باشد. در این صورت، همین دندان شیری می تواند مدت های زیادی در دهان باقی بماند و به خوبی کارکرد داشته باشد.

امکان دیگری هم هست که دندان شیری، به دلیل قرار گرفتن (گیر کردن) در میان دندان های دائمی مجاور، امکان افتادن نداشته و مانع از رویش دندان دائمی زیری هم بشود. در این صورت، کشیدن دندان شیری، باعث باز شدن مسیر برای رویش دندان دائمی خواهد بود.

یاد آور می شود که تشخیص به موقع و وارسی منظم، باعث می شود که ناهنجاری های احتمالی در زمان مناسب شناسایی و برطرف گردند.