شاید یک مثال قدیمی را شنیده باشید که درخت، به همان اندازه که روی زمین دارد، زیر زمین هم ریشه گسترده است. دندان نیز توسط ریشه های به نسبت بلند و مقاومی که دارد، موقعیت خود را در استخوان فک مستحکم می کند.

ریشه های دندان ها، هر یک داخل حفره (ساکت) هایی که در استخوان فک تعبیه شده است قرار گرفته اند و استخوان فک دور آن را فرا گرفته و مهار کرده است.

برای کشیدن دندان، این ریشه های محصور شده داخل استخوان فک هستند که می بایست از داخل حفره خود بیرون آورده شوند.

این کار با شناخت از آناتومی فک و صورت و نحوه قرار گیری ریشه ها داخل استخوان و جهت های وارد شدن نیروی مقاوم میسر است. به شکلی که یک دندانپزشک حاذق، با ایجاد کمترین ضربه (تروما) به بافت فک، با استفاده از حرکات صحیح، ریشه را از داخل حفره آن آزاد می کند و دندان را در می آورد. در مواقعی نیز با تراشیدن و برداشتن استخوان یا نسج نرم احاطه کننده دندان یا ریشه، راهی برای بیرون آوردن آن مهیا می کنند که جراحی نامیده می شود.

درد ناشی از جراحی و کشیدن دندان، به دلیل دست بردن در بافت طبیعی بدن است که در هنگام جراحی یا کشیدن دندان، با استفاده از بی حسی موضعی کنترل خواهد شد. این درد، پس از جراحی به دلیل تلاش بدن برای ترمیم جای خالی موجود و نیز بسته شدن حفره باقی مانده می باشد. که به مرور برطرف خواهد شد.

بدن انسان خود به خود محل زخم و حفره را ترمیم می کند و حفره بسته می شود.

روزی که دندان می کشید

روزی که دندان می کشید یا جراحی می کنید، از قرقره آب نمک استفاده نکنید، آب دهان تان را بیرون نیندازید، گاز یا پارچه ئی را که دکتر به شما داده و بر روی محل دندان قرار داده استفاده کنید و دست کم به مدت نیم ساعت دور نیندازید، زیاد صحبت نکنید، از نوشیدنی های گرم استفاده نکنید و سعی کنید از نوشیدنی ها و خوراکی های سرد استفاده کنید. شب اول آن قسمت را مسواک نزنید.

پدیده درای ساکت Dry Socket

یکی از مهمترین اتفاقات ناخوشایندی که ممکن است بعد از جراحی دندان پدید آید و روزهای اول بسیار باید مراقبت کرد که این اتفاق نیفتد، کنده شدن لخته خون روی حفره است که «درای سوکت» نامیده می شود.

پس از کشیدن دندان، یک لخته خون بر روی استخوان فک در محل کشیدن دندان تشکیل می شود که باعث ایجاد پوشش بر روی استخوان و جلوگیری از خونریزی و نیز انتقال میکروب ها و … به بافت داخلی بدن می گردد.

ایجاد فشار از طریق تف کردن، یا سیگار کشیدن، یا قر قره کردن آب نمک یا استفاده از نوشیدنی های گرم، غذا خوردن و قرار دادن جسم سخت روی ناحیه جراحی شده و … ممکن است باعث کنده شدن و از بین رفتن این لخته خون ایجاد شده بر روی محل کشیدن دندان شود و به پدیده (درای ساکت) بینجامد که باعث قرار گرفتن استخوان بدون محافظت، در برابر هوا و بزاق می شود که منجر به درد بسیار شدید و عفونت خواهد شد.

روزهای اول این کارها که نوشتم را نکنید و خیلی مراقب باشید که این اتفاق برای شما نیفتد.

بدیهی است با قوام یافتن لخته خون، از روز بعد می بایست کارهایی مثل تمیز کردن دهان، قرقره با آب نمک و … را انجام داد.

اگر در منزل خون تان بند نیامد یا خونریزی شروع شد، یک تکه گاز استریل مرطوب را بر روی محل قرار دهید و با فشار ملایم دهان را ببندید.

اگر احساس می کنید که گاز قرار گرفته شده باعث التهاب و درد زیاد محل می شود می توان احتمال داد گاز را بد قرار داده اید. به شکلی آن را جا به جا کنید که گاز وارد داخل حفره و ایجاد التهاب روی آن نشود. اما گاز را دور نیندازید و از خیر آن نگذرید.

در مواردی که دندان جراحی شده و احتمال تورم هست، تنها در همان روز اول می توانید از کمپرس سرد (کیسه یخ) بر روی دهان استفاده کنید. برای این کار یخ را به وسیله یک یا چند پارچه خشک به مدت بیست دقیقه روی پوست قرار دهید و سپس به همان مدت آن را بردارید. این کار حد اکثر به مدت بیست و چهار ساعت بعد از کشیدن دندان مجاز است.

در صورتی که خونریزی شدید و غیر قابل کنترل باشد به کلینیک مراجعه کنید و از گذاشتن داروها و مواد مختلف بر روی دندان خود داری نمائید.

احتیاط زمان بی حسی

برای کشیدن دندان از بی حسی های عمیق استفاده می شود و اثر این بی حسی چند ساعت بعد نیز باقی می ماند. در این مدت مراقب باشید که نا خود آگاه لب و زبان تان را گاز نگیرید. این موضوع در کودکان بسیار اتفاق می افتد. دیده ام که یکی دو روز بعد از کشیدن دندان یا کار دندانپزشکی تحت بی حس موضعی، والدین کودک هراسان آمده اند و لب و گونه ورم کرده و زخم کودک شان را نشان داده اند. برای بچه ها معمولا گاز زدن گوشه های لب و احساس نکردن درد خوش آیند می نماید. تا جایی که گاه نا خود آگاه در این کار افراط می کنند!

به هر حال ممکن است دندان کشیده شده خون ریزی کند و خون اش به سادگی بند نیاید. پس سعی کنید برای جراحی و کشیدن دندان، در ساعت های روز از دندان پزشک وقت بگیرید و کار را به ساعت های آخر شب وا نگذارید.

دکتر یاشیل احدی مقدم

جراح، دندانپزشک